Keyingi jıllarda mámleketimizde insannıń óz nızamlı máplerin qorǵaw ushın teń imkániyatlar jaratıw, istiń haqıyqıy jaǵdayların hár tárepleme, tolıq hám qalıs anıqlawǵa baylanıslı nızam talaplarına sózsiz ámel etiw, táreplerdiń tartısıwı hám teń huqıqlılı­ǵı principlerin turmısqa engiziw arqalı insan huqıq hám erkinlikleri nátiyjeli qorǵalıwın támiyinlew boyınsha salmaqlı isler ámelge asırılmaqta.

Sonıń menen birge jámiyet turmısınıń túrli tarawların jedel sanlastırıw, adamlardıń xabar-kommunikaciya texnologiyalarınan paydalanǵan halda jánede kóbirek birge islesiwi hám bunıń aqıbetinde jınayatlar sádir etiliwi, sanlı ortalıqta puqaralar hám shólkemlerdiń huqıqları hámde nızamlı mápleri buzılıwı jaǵdaylarınıń keń tarqalıwı sanlı dáliyllerdiń institucionallastırılıwın hám olar menen baylanıslı islerdi ámelge asırıwdıń huqıqıy tiykarları bekkemleniwin talap etpekte.

2024-jıl 21-noyabr kúni Ózbekstan Respublikasınıń “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine sanlı dáliyller menen islew sistemasın jetilistiriwge qaratılǵan ózgeris hám qosımshalar kiritiw haqqında”ǵı ÓRN-1003-san Nızamı qabıl qılınıp, usı Nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat-processuallıq kodeksine, Puqaralıq processuallıq kodeksine, Ekonomikalıq processuallıq kodeksine hám Ózbekstan Respublikasınıń Hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksine sanlı dáliyller túsinigi, sanlı dáliyllerdi toplaw, usınıw, bekkemlew, kózden keshiriw, tekseriw hám bahalaw, olardı saqlaw, qaytarıw hámde joq qılıw tártibin belgilewshi  ózgeris hám qosımshalar kiritildi.

Processuallıq kodekslerge kiritilgen ózgeris hám qosımshalarǵa kóre, elektron maǵlıwmatlar elektron qurılmalardan hám xabar sistemalarınan, sonday-aq xabar texnologiyalarınan paydalanǵan halda jaratılatuǵın, islew beriletuǵın hámde saqlanatuǵın maǵlıwmatlar esaplanadı.

Iste qatnasıwshı tárepler, gúwalar hámde basqa shaxslar elektron maǵlıwmatlardı usı maǵlıwmatlardıń kóshirme nusqasın elektron qurılmadan elektron maǵlıwmatlar bar bolǵan basqa elektron qurılmaǵa alıw arqalı usınıwǵa haqılı.

Sonday-aq, is ushın áhmiyetke iye bolǵan jaǵdaylar haqqındaǵı maǵlıwmatlar bar bolǵan elektron maǵlıwmatlar, sol tiykarınan elektron tárizdegi fayllar, audio-, videojazıwlar, Internet jáhán xabar tarmaǵında saqlanıp atırǵan maǵlıwmatlar, sonday-aq, basqa elektron maǵlıwmatlar sanlı dáliyller esaplanadı.

Sanlı dáliylden kóshirme nusqa alıwǵa, egerde onıń birdeyligi hám áyne uqsaslıǵı saqlansa, jol qoyıladı.

Álbette, bul Nızam puqaralar hám shólkemlerdiń huqıqları, erkinlikleri hámde nızamlı máplerin isenimli kepilliklerin jánede kúsheyttiriwge xızmet qıladı.

Baynazarova Gulmira Jumamuratovna
Nókis rayonlararalıq hákimshilik sudınıń sudyası